2015-2023 Yıllarında Türkiye’de Montessori Yöntemi ile İlgili Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri

Montessori eğitim yöntemi, uzun yıllardır dünya genelinde eğitim alanında önemli bir ilgi odağı haline gelmiştir. Türkiye'de de bu yöntemin etkisi giderek artmakta ve eğitimciler ile araştırmacılar tarafından daha fazla ilgi görmektedir. Özellikle 2015 ile 2023 yılları arasında Türkiye'de yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri, Montessori yöntemiyle ilgili derinlemesine araştırmaların yapıldığını göstermektedir. Şimdi bu tezlerden 29 tanesinin bulgularını kronolojik olarak inceleyelim.

1. Kartal (2023), yaptığı çalışmasında, Montessori temelli matematik öğretim modelinin, öğrencilerin matematik yetenekleri ve yaratıcı düşünme becerilerine anlamlı pozitif etkisi olduğu bulunmuştur. Montessori temelli matematik öğretim programı sonrası matematik yetenekleri ve yaratıcı düşünme becerileri arasında ilişki olduğu görülmüştür. Öğrenciler, Montessori temelli uygulamanın özgür hareket ortamına, bireysel tercihe olanak tanımasına, iş birliğini ve bireysel çalışmayı desteklemesine yönelik olumlu görüşler paylaşmıştır. (*)

2. Doğan (2023), Montessori Kozmik Eğitim Uygulamaları Destekli Fen Eğitimi Programı'nın çocukların bilimsel süreç becerilerini geliştirmede etkili ve kalıcı olduğu sonucuna varmıştır. (*)

3. Karakılınç (2023), Montessori Eğitim Yöntemi ve yine bu yöntem ile tasarlanmış eğitim yapılarında bulunan çocukların öğrenmesinin ve sürdürülebilirlikle ilgili bilinç kazanmasının daha kolay olacağını vurgulamıştır. (*)

4. Özbey (2023), okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerini incelemiştir. Okul öncesi öğretmenleri, Montessori yaklaşımında tercih edilen birçok aktivitenin bilimsel süreç becerilerini de desteklediği yönünde olduğunu belirtmiştir. (*)

5. Güzeltaş (2022), 2002-2022 yılları arasında yapılan bilimsel çalışmaları incelemiş ve Montessori Eğitim Programının eğitim kalitesine pozitif ve güçlü düzeyde etkisinin olduğu bulgusuna ulaşmıştır. (*)

6. Akbaba (2022), Montessori metodunun ilk okuma yazma öğretimindeki etkisini incelemiştir. Montessori metoduna dayalı öğretimin ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin okumaya geçiş zamanları, okuma hızları, dikte ve yazma becerileri, okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. (*)

7. Samur (2022), Montessori yaklaşımı temelli STEM etkinliklerinin etkinliğini araştırmıştır. Etkinliklerin okul öncesi öğrencilerinin; motor gelişimi, bilişsel gelişimi, dil gelişimi, sosyal ve duygusal gelişimi ve özbakım becerileri üzerinde olumlu etkisinin olduğu tespit edilmiştir. (*)

8. Kaza (2021) çalışmasında Montessori metodu ile okul öncesi eğitimi alan çocukların yaratıcı düşünceleri üzerine bir araştırma yapmış ve bu eğitimi alan çocukların yaratıcılık becerilerinin olumlu gelişiminden bahsetmiştir. Araştırmaya göre Montessori eğitiminin, MEB okul öncesi eğitim programına göre yaratıcı düşünme becerilerinde daha fazla akıcılık, zenginlik ve orijinallik kazandırdığı sonucuna ulaşılmıştır. (**)

9. Zinderen (2021), tarafından; Montessori metoduna dayanan öğretimin, 2. sınıf matematik dersi geometri ve uzamsal ilişkiler konusunda, öğrencilerin tutum ve akademik başarısı üzerine etkisi araştırılmış, Montessori yöntemiyle verilen eğitimin öğrencilerin hem matematik becerisine hem de akademik becerilerine olumlu katkı sağladığı saptanmıştır. (**)

10. Çankaya (2021), Montessori yönteminde bulunan günlük yaşam becerilerinin zihinsel yetersizliği olan çocukların öz bakım becerilerine etkisini araştırmış; hafif ve orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan çocukların öz bakım becerilerinin olumlu yönde etkilendiğini belirtmiştir. (**)

11. Veli (2020) çalışmasında Montessori yönteminin okul öncesi çocuklarında günlük yaşam becerileri ve ebeveyn tutumlarındaki etkisini incelemiş; öğrencilerin günlük yaşam becerilerinde gelişme olduğunu, ebeveynlerin ise aşırı koruyucu tutum, izin verici tutum, otoriter tutumlarında artış olurken, demokratik tutumda azalma olduğunun gözlemlendiğini belirtmiştir. (**)

12. Saki (2020) Montessori eğitimi alan 24-72 aylık çocukların psikolojik açıdan dayanıklılıklarını incelemiş; bu çocukların psikolojik olarak daha dayanıklı ve kendi kararlarını kendi veren, özgüvenli, kendine yeten, ifade etme becerileri yüksek çocuklar oldukları sonucuna ulaşıldığını belirtmiştir. (**)

13. Üstündağ (2019) Montessori yönteminin okul öncesi çocukların bilişsel becerilerine etkisini incelemiş ve Montessori yönteminin, çocukların bilişsel kazanımlarında ve desteklenmelerinde MEB okul öncesi programına kıyasla daha fazla katkı sağladığı ve etkili olduğu sonucuna ulaşmıştır. (**)

14. Topuz (2019), ilkokul 1. sınıf düzeyinde matematik dersi doğal sayılar konusunda Montessori metodunun, öğrencilerin akademik başarılarına etkisini araştırmış; Montessori eğitim programıyla düzenlenen matematik dersinin; öğrencilerin akademik başarılarına etkisi; MEB programına göre düzenlenen matematik dersinden daha fazladır sonucuna ulaşılmıştır. (**)

15. Hallumoğlu (2019), Montessori materyalleri destek alınarak uygulanan bireysel ve işbirlikçi matematik çalışmalarının, çocukların matematiksel akıl yürütme becerilerine etkisini araştırmış ve istatistiksel olarak eğitimi alan çocuklar lehine anlamlı bir fark bulunduğu sonucuna ulaşmıştır. (**)

16. Zengin (2019), çalışmasında Montessori programının 5-6 yaş çocuklarının matematik becerilerine etkisini incelemiş; bu çocukların matematik becerilerinde olumlu bir gelişim olduğunun gözlemlendiğini belirtmiştir. (**)

17.  Yıldırım (2019), çalışmasında Montessori metoduyla eğitim alan birinci sınıf öğrencilerinin hazır bulunuşluk düzeylerine, okuma yazma becerilerine etkisini araştırmış, Montessori yönteminin öğrencilerin hazır bulunuşluğunu ve okuma yazma becerilerini geliştirdiği sonucuna varıldığını belirtmiştir. (**)

18. Eser (2019), Montessori yöntemini din ve ahlak bağlamında incelemiş, bu metodun ahlaki gelişim sonuçları (saygı, sorumluluk vb.) ve sınıf içi düzen ile ilgili unsurların ahlak gelişimine katkı sağladığı sonucuna ulaştığını belirtmiştir. (**)

19. Bülgür (2018), çalışmasında Adana örneği olarak, 5-6 yaş çocuklarının yalnızlık ve sosyal memnuniyetsizlik üzerine Montessori yönteminin etkisini incelemiş, elde edilen veriler neticesinde, Montessori eğitimi alan çocukların yalnızlık ve sosyal memnuniyetsizlik düzeylerinin daha düşük olduğu sonucuna varılmıştır. (**)

20. Şimşek (2018), Montessori eğitiminde verilen beslenme alışkanlığı, sofra düzeni vb. mutfak çalışmalarının çocukların bu alandaki gelişimini olumlu etkilediği, Montessori mutfak çalışmalarının okul öncesi kademede yaygın ve etkin kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. (**)

21. Acay (2018), Montessori yönteminin, okul öncesi çocuklarının renk ve doku gelişimine etkisini araştırmış ve bu alanda Montessori yönteminin MEB okul öncesi eğitim programına göre daha etkili olduğu sonucuna ulaşmıştır. (**)

22. Noyat (2018), Montessori yönteminin görsel sanatlar eğitiminde okul öncesi çağındaki çocukların yaratıcılıklarının gelişimindeki etkisini araştırmış; Montessori eğitimi alan çocukların aralarında yardımlaşma davranışının arttığı, kendi istekleriyle derslere katılım sağladıkları, sınıfta bulunan malzemelerin yerlerini bildikleri için yetişkin yönlendirmesine ihtiyaç duymadan istedikleri malzemeye ulaşabildiklerini belirtmiştir. (**)

23. Kınık (2018), Montessori’yi temele alan bireysel eğitim programının, özel eğitim öğrencilerinin problem çözme becerilerine etkisini araştırmış; bu çocukların, dikkat sürelerinde, dil-konuşma becerilerinde, psikomotor ve öz bakım becerilerinde artış gözlendiğini belirtmiştir. (**)

24. Yıldız (2018), yaptığı çalışmada, Montessori anne destek eğitim programının; bu eğitimi alan okul öncesi çocukların günlük yaşam becerileri ve matematik becerilerini incelenmiş uygulanan ön test ve son test arasında anlamlı fark görüldüğü belirtilmiştir. (**)

25. Yücesan (2017), Montessori eğitiminin, okul öncesi dönemdeki çocukların problem çözme becerilerine etkisini araştırmış; bu eğitimi alan çocukların almayan çocuklara kıyasla problem çözme davranışlarının daha iyi, problemli davranış görülme durumunun ise daha düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. (**)

26. Selçuk (2016) Montessori yönteminin, anaokulu çocuklarının büyük kas gelişimine etkisini incelemiş, bu yöntemin MEB Okul Öncesi Eğitimi programına göre çocukların büyük kas beceri gelişimini olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşmıştır. (**)

27. Bayer (2015), Montessori metodunun, 36-66 aylık çocukların öz bakım becerilerine etkisini incelemiş; Montessori metodunun, bu yaş grubu çocukların öz bakım becerilerini olumlu yönde etkilediği, bu çocukların MEB Okul Öncesi Programı kapsamında eğitim alan çocuklara kıyasla; dinlenme, temizlik, kişisel bakım becerilerinin daha etkili olduğunu belirtmiştir. (**)

28. Aslıyüksek (2015), Montessori eğitiminin; çocukların bellek, görsel algı ve küçük kas becerilerine etkisini incelemiş, Montessori eğitimi alan çocukların son testlerinde bu becerilerin kazanılması lehine anlamlı bir fark bulunduğu sonucuna ulaşmıştır. (**)

29. Kayılı (2015), sosyal beceri programı ile desteklenen Montessori yöntemi alan anaokulu çocuklarının problem çözme ve duyguları anlama becerilerine etkisini incelemiş; sosyal beceri destekli Montessori Yönteminin bu becerilerin gelişiminde olumlu etkisi olduğu sonucuna ulaşmıştır. (**)

Bu tezlerde elde edilen bulguların, Montessori eğitim yönteminin Türkiye'deki eğitim pratiklerine entegrasyonu ve eğitim kalitesinin artırılması açısından değerli olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, bu tezlerin sonuçları eğitim politikalarının oluşturulması ve eğitim uygulamalarının geliştirilmesi süreçlerine ışık tutabilecek önemli bilgiler içermektedir. Montessori eğitim yöntemi, Türkiye'deki eğitimde daha fazla yer bulmaya başladıkça, bu tezlerin önemi ve etkisi de giderek artacaktır.

KAYNAKÇA

(*) Kaynak: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi

(**) Kaynak: Köseoğlu F. & Barut, Y. (2021). Türkiye’de Montessori Yöntemi İle İlgili Yapılan Çalışmaların İncelenmesi.  Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi,2021;5(10),101-118.

Kartal, A. (2023). Matematik öğretiminde Montessori temelli öğrenme yaklaşımının matematik yeteneğine ve yaratıcı düşünmeye etkisi. Hacettepe Üniversitesi, Doktora Tezi

Doğan, Ö. F. (2023). Montessori kozmik eğitim uygulamaları destekli fen eğitimi programının 5-6 yaş çocukların bilimsel süreç becerilerine etkisi. Selçuk Üniversitesi, Doktora Tezi

Karakılınç, N. (2023). Sürdürülebilir mimari tasarım açısından eğitim yapıları ve Montessori yöntemi. Toros Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi

Özbey, D. (2023). Montessori uygulayıcısı okul öncesi öğretmenlerinin bilimsel süreç becerilerinin öğretimine ilişkin görüş ve uygulamalarının incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi

Güzeltaş, A. (2022). Okul öncesi dönemde Montessori eğitim programının etkililiği: Bir meta-analiz çalışması. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi

Akbaba, D. (2022). İlk okuma yazma öğretiminde Montessori metoduna dayalı öğretimin ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin okuma yazma becerilerine etkisi. Akdeniz Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi

Samur, E. (2022). Montessori yaklaşımı temelli STEM etkinliklerinin okul öncesi öğrencilerinin akademik benlik saygıları üzerine etkisi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi

Kaza, Ö. (2021). Montessori eğitimi ile okul öncesi eğitim programı uygulanan okul öncesi öğrencilerinin yaratıcı düşünme becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.

Zinderen, A. (2021). 2. sınıf matematik dersi geometrik cisimler ve uzamsal ilişkiler konusunda Montessori yaklaşımına dayalı öğretimin öğrencilerin tutum ve akademik başarılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Çankaya, E. (2021). Montessori günlük yaşam becerileri çalışmalarının zihinsel yetersizliği olan çocukların öz bakım becerilerine etkisi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Veli, E.S. (2020). Montessori eğitim yönteminin okul öncesi (36-66 ay) çocuklarının günlük yaşam becerilerine ve ebeveyn tutumlarına etkisinin incelenmesi. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.

Saki, H. (2020). Montessori felsefesi ile eğitim alan 24-72 ay arası çocukların psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi. İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.

Üstündağ, K. (2019). Montessori yönteminin okul öncesi dönemdeki çocukların bilimsel süreç becerilerine etkisinin incelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Topuz, O.H. (2019). lkokul 1. sınıf matematik dersi doğal sayılar konusunda Montessori eğitimine dayalı öğretimin öğrencilerin akademik başarılarına etkisinin incelenmesi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Hallumoğlu, K.Ö. (2019). Montessori materyalleri destekli bireysel ve işbirlikli matematik etkinliklerinin erken matematiksel akıl yürütme becerilerine etkisi. Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Zengin, İ.C. (2019). 5-6 yaş çocukların matematik becerilerinin geliştirilmesinde Montessori eğitim programının etkisi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Yıldırım, C. (2019). Montessori yöntemine dayalı öğretim tasarımının birinci sınıf öğrencilerinin hazırbulunuşluklarına matematik ve okuma-yazma becerilerine etkisi. Burdur: Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Eser, H.T. (2019). Din ve ahlak eğitimi bağlamında Montessori yönteminin çocukların sosyal yaşamındaki tezahürleri (Palet ilkokulu örneği). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Bülgür, N. (2018). Montessori eğitiminin 5-6 yaş grubu çocukların yalnızlık ve sosyal memnuniyetsizlik düzeyleri üzerindeki etkisi (Adana ili örneği). Mersin: Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Şimşek, Y. (2018). Montessori yaklaşımı ile verilen beslenme eğitiminin 4-5 yaş çocukların besin grupları bilgisi, beslenme alışkanlıkları ve sofra düzeni bilgisi üzerine etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Acay, E. (2018). Okul öncesi çocuklarının renk ve doku bilgilerini edinmelerine montessori eğitim yönteminin etkililiği. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Noyat, Ş. (2018). Görsel sanatlar eğitiminde Montessori eğitimi yaklaşımının, okul öncesi çocuklarının yaratıcılık gelişimlerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Kınık, B. (2018). Montessori temelli bireysel eğitim programının özel eğitim gereksinimi olan çocukların problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Yıldız, F.Ü. (2018). Montessori anne destek eğitim programının; Montessori eğitimi alan 4-5 yaş çocukların matematik ve günlük yaşam becerilerine etkilerinin incelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Yücesan, Y. (2017). Montessori eğitiminin okul öncesi dönem çocukların problem çözme becerileri ve problem davranışları üzerine etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karabük: Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Selçuk, K.S. (2016). Montessori yönteminin anaokulu çocuklarının büyük kas becerilerine etkisinin incelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Keçecioğlu, Ö. (2015). MEB okul öncesi eğitim programı ve montessori yaklaşımına göre eğitim alan 5 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Bayer, A. (2015). Montessori Yönteminin okul öncesi (36-66 ay) çocuklarının özbakım becerilerine etkisinin incelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Aslıyüksek, M. (2015). Montessori eğitiminin 4 - 5 yaş çocukların motor beceri, görsel algı ve bellek, el-göz koordinasyonu ile küçük kas becerilerinin gelişimine etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Kayılı, G. (2015). Sosyal beceri eğitimi programı ile desteklenmiş Montessori yönteminin anaokulu çocuklarının duyguları anlama ve sosyal problem çözme becerilerine etkisi. Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.